BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
Amaç
MADDE 1- Bu Kanun, yerlesme yerleri ile bu yerlerdeki yapılasmaların; plan, fen saglık ve
çevre sartlarına uygun tesekkülünü saglamak amacıyla düzenlenmistir.
Kapsam
MADDE 2-Belediye ve mücavir alan sınırları içinde ve dısında kalan yerlerde yapılacak planlar
ile insa edilecek resmi ve özel bütün yapılar bu Kanun hükümlerine tabidir.
Genel Esas
MADDE 3- Herhangi bir saha, her ölçekteki plan esaslarına, bulundugu bölgenin sartlarına ve
yönetmelik hükümlerine aykırı maksatlar için kullanılamaz.
İstisnalar
MADDE 4- 2634 sayılı Turizmi Tesvik Kanunu, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını
Koruma Kanunu, bu Kanunun ilgili maddelerine uyulmak kaydı ile 2960 sayılı İstanbul Bogaziçi
Kanunu ve 3030 sayılı Büyük Sehir Belediyelerinin Yönetimi Hakkında Kanun ile diger özel
kanunlar ile belirlenen veya belirlenecek olan yerlerde, bu Kanunun özel kanunlara aykırı
olmayan hükümleri uygulanır.
Türk Silahlı Kuvvetlerine ait harekat, egitim ve savunma amaçlı yapılar için, bu Kanun
hükümlerinden hangisinin ne sekilde uygulanacagı Milli Savunma Bakanlıgı ile Bayındırlık ve
İskan Bakanlıgı tarafından müstereken belirlenir.
Tanımlar
MADDE 5- Bu Kanunda geçen terimlerden bazıları asagıda tanımlanmıstır.
Nazım imar Planı; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar
üzerine, yine varsa kadastral durumu islenmis olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanıs
biçimlerini, baslıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yogunluklarını, gerektiginde yapı
yogunlugunu, çesitli yerlesme alanlarının gelisme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulasım
sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının
hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber
bütün olan plandır.
Uygulama
İmar Planı; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu islenmis olarak
nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çesitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yogunluk ve
düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama
etaplarını ve diger bilgileri ayrıntıları ile gösteren plandır.
Yerlesme Alanı; imar planı sınırı içindeki yerlesik ve gelisme alanlarının tümüdür.
İmar Adası; imar planındaki esaslara göre meydana gelen adadır.
İmar Parseli; imar adaları içerisindeki kadastro parsellerinin İmar Kanunu, imar planı ve
yönetmelik esaslarına göre düzenlenmis seklidir.
Kadastro Adası; kadastro yapıldıgı zaman var olan adadır.
Kadastro Parseli; kadastro yapıldıgı zaman kadastro adaları içinde bulunan mülkiyeti tescilli
parseldir.
Yapı; karada ve suda, daimi veya muvakkat, resmi ve hususi yeraltı ve yerüstü insaatı ile bunların
ilave, degisiklik ve tamirlerini içine alan sabit ve müteharrik tesislerdir.
Bina; kendi basına kullanılabilen, üstü örtülü ve insanların içine girebilecekleri ve insanların
oturma, çalısma, eglenme ve dinlenmelerine veya ibadet etmelerine yarayan, hayvanların ve
esyaların korunmasına yarayan yapılardır.
İlgili idare; belediye ve mücavir alan sınırları içinde belediye, dısında valiliktir.
Bakanlık; Bayındırlık ve İskan Bakanlıgıdır.
Mücavir Alan; imar mevzuatı bakımından belediyelerin kontrol ve mesuliyeti altına verilmis olan
alanlardır.
Çevre Düzeni Planı; ülke ve bölge plan kararlarına uygun olarak konut, sanayi, tarım, turizm,
ulasım gibi yerlesme ve arazi kullanılması kararlarını belirleyen plandır.
Fen Adamları; (Ek:26.4.1989-3542/1.md.) yapı, elektrik tesisatı, sıhhi tesisat ve ısıtma, makine,
harita kadastro ve benzeri alanlarda mesleki ve teknik ögrenim veren en az lise dengi okullardan
mezun olmus veya lise mezunu olup, bir ögretim yılı süreyle bakanlıkların açmıs oldugu kursları
basarıyla tamamlamıs olanlar ile 3308 sayılı Çıraklık ve Meslek Egitimi Kanununa göre ustalık
belgesine sahip olan elemanlardır.
Ayrıca bu Kanunda adı geçen diger tanımlar Bakanlıkça hazırlanacak yönetmelikte tarif edilir.
İKİNCİ BÖLÜM
İmar Planları ile ilgili Esaslar
Planlama kademeleri
MADDE 6- Planlar, kapsadıkları alan ve amaçları açısından; "Bölge Planları" ve "İmar Planları",
imar planları ise "Nazım İmar Planları" ve "Uygulama İmar Planları" olarak hazırlanır. Uygulama
imar planları, gerektiginde etaplar halinde de yapılabilir.
Halihazır harita ve imar planları
MADDE 7- Halihazır harita ve imar planlarının yapılmasında asagıda belirtilen hususlara uyulur.
a) Halihazır haritası bulunmayan yerlesim yerlerinin halihazır haritası belediyeler veya
valiliklerce yapılır veya yaptırılır. Bu haritaların tasdik merci belediyeler ve valilikler olup
tasdikli bir nüshası Bakanlıga, diger bir nüshası da ilgili tapu dairesine gönderilir.
b) Son nüfus sayımında, nüfusu 10.000'i asan yerlesmelerin imar planlarının yaptırılmaları
mecburidir.
Son nüfus sayımında, nüfus 10.000'i asmayan yerlesmelerde, imar planı yapılmasının gerekli
olup olmadıgına, belediye meclisi karar verir. Mevcut imar planları yürürlüktedir.
c) Mevcut planların yerlesmis nüfusa yetersiz olması durumunda veya yeni yerlesme alanlarının
acilen kullanmaya açılmasını temin için; belediyeler veya valiliklerce yapılacak mevzi imar
planlarına veya imar planı olmayan yerlerde Bakanlıkça hazırlanacak yönetmelik esaslarına göre
uygulama yapılır.
Haritaların yapılacak mevzi imar planlarına veya imar planı olmayan yerlerde Bakanlıkça
alınmasına veya imar planlarının tatbikatına memur edilen vazifeliler, vazifelerini yaparlarken
2613 sayılı Kadastro ve Tapu Tahriri Kanununun 7. maddesindeki selahiyeti haizdirler.
Planların hazırlanması ve yürürlüge konulması
MADDE 8- Planların hazırlanmasında ve yürürlüge konulmasında asagıda belirtilen esaslara
uyulur.
a) Bölge planları; sosyo-ekonomik gelisme egilimlerini, yerlesmelerin gelisme potansiyelini,
sektörel hedefleri, faaliyetlerin ve alt yapıların dagılımını belirlemek üzere hazırlanacak bölge
planlarını, gerekli gördügü hallerde Devlet Planlama Teskilatı yapar veya yaptırır.
b) İmar planları; Nazım imar planı ve Uygulama İmar Planından meydana gelir. Mevcut ise bölge
planı ve çevre düzeni plan kararlarına uygunlugu saglanarak, belediye sınırları içinde kalan
yerlerin nazım ve uygulama imar planları ilgili belediyelerce yapılır veya yaptırılır, belediye
meclisince onaylanarak yürürlüge girer. Bu planlar onay tarihinden itibaren belediye
baskanlıgınca tespit edilen ilan yerlerinde bir ay süre ile ilan edilir. Bir aylık ilan süresi içinde
planlara itiraz edilebilir. Belediye baskanlıgınca belediye meclisine gönderilen itirazlar ve
planları belediye meclisi on bes gün içinde inceleyerek kesin karara baglar.
Belediye ve mücavir alan dısında kalan yerlerde yapılacak planlar valilik veya ilgilisince yapılır
veya yaptırılır. Valilikçe uygun görüldügü takdirde onaylanarak yürürlüge girer. Onay tarihinden
itibaren valilikçe tespit edilen ilan yerinde bir ay süre ile ilan edilir. Bir aylık ilan süresi içinde
planlara itiraz edilebilir. İtirazlar valilige yapılır, valilik itirazları ve planları on bes gün içerisinde
inceleyerek kesin karara baglar.
Onaylanmıs planlarda yapılacak degisiklikler de yukarıdaki usullere tabidir.
Kesinlesen imar planlarının bir kopyası, Bakanlıga gönderilir.
İmar planları alenidir. Bu aleniyeti saglamak ilgili idarelerin görevidir. Belediye baskanlıgı ve
mülki amirlikler, imar planının tamamını veya bir kısmını kopyalar veya kitapçıklar haline getirip
çogaltarak tespit edilecek ücret karsılıgında isteyenlere verir.
İmar planlarında Bakanlıgın yetkisi
MADDE 9- Bakanlık gerekli görülen hallerde, kamu yapıları ile ilgili imar planı ve
degisikliklerinin, umumi hayata müessir afetler dolayısıyla veya toplu konut uygulaması veya
Gecekondu Kanununun uygulanması amacıyla yapılması gereken planların ve plan
degisikliklerinin, birden fazla belediyeyi ilgilendiren metropoliten imar planlarının veya
içerisinden veya civarından demiryolu veya karayolu geçen, hava meydanı bulunan veya
havayolu veya denizyolu baglantısı bulunan yerlerdeki imar ve yerlesme planlarının tamamını
veya bir kısmını, ilgili belediyelere veya diger idarelere bu yolda bilgi vererek ve gerektiginde
isbirligi saglayarak yapmaya, yaptırmaya, degistirmeye ve re'sen onaylamaya yetkilidir.
(27.11.1994 tarih ve 22124 sayılı Resmi Gazete Yayımlanan 4046 sayılı Kanunla eklenen bu
fıkranın 8.4.1997 tarih ve 22958 sayılı Mükerrer Resmi Gazetede Yayımlanan 4232 sayılı
Kanunla degistirilen seklidir.)
Belediye hudutları ve mücavir alanlar içerisinde bulunan ve
özellestirme programına alınmıs kuruluslara ait arsa ve arazilerin, ilgili kuruluslardan gerekli
görüs, (Belediye) alınarak çevre imar bütünlügünü bozmayacak imar tadilatları ve mevzii imar
planlarının ve buna uygun imar durumlarının Basbakanlık Özellestirme idaresi Baskanlıgınca
hazırlanarak Özellestirme Yüksek Kurulunca onaylanmak suretiyle yürürlüge girer ve ilgili
Belediyeler bu arsa ve arazilerin imar fonksiyonlarını 5 yıl degistiremezler.
İlgili Belediyeler
görüslerini on bes gün içinde bildirir.
Bir kamu hizmetinin görülmesi maksadı ile resmi bina ve tesisler için imar planlarında yer
ayrılması veya bu amaçla degisiklik yapılması gerektigi takdirde, Bakanlık, valilik kanalı ile ilgili
belediyeye talimat verebilir veya gerekirse imar planının resmi bina ve tesislerle ilgili kısmını
re'sen yapar ve onaylar.
Bakanlık birden fazla belediyeyi ilgilendiren imar planlarının hazırlanmasında, kabul ve
onaylanması safhasında ortaya çıkabilecek ihtilafları halleder, gerektiginde re'sen onaylar.
Kesinlesen planlar ilgili belediyelere ve valiliklere teblig edilir. Bu planların uygulanması
mecburidir.
Re'sen yapılan planlardaki degisikliklerde yukarıdaki usullere tabidir.
İmar programları, kamulastırma kısıtlılık hali
MADDE 10- Belediyeler; imar planlarının yürürlüge girmesinden en geç 3 ay içinde, bu planı
tatbik etmek üzere 5 yıllık imar programlarını hazırlarlar. Bes yıllık imar programlarının
görüsülmesi sırasında ilgili yatırımcı kamu kuruluslarının temsilcileri görüsleri esas alınmak
üzere meclis toplantısına katılır. Bu programlar, belediye meclisince kabul edildikten sonra
kesinlesir. Bu program içinde bulunan kamu kuruluslarına tahsis edilen alanlar, ilgili kamu
kuruluslarına bildirilir. Bes yıllık imar programları sınırları içinde kalan alanlardaki kamu hizmet
tesislerine tahsis edilmis olan yerleri ilgili kamu kurulusları, bu program süresi içinde
kamulastırırlar. Bu amaçla gerekli ödenek, kamu kuruluslarının yıllık bütçelerine konulur.
İmar programlarında, umumi hizmetlere ayrılan yerler ile özel kanunları geregince kısıtlama
konulan gayrimenkullar kamulastırılıncaya veya umumi hizmetlerle ilgili projeler
gerçeklestirilinceye kadar bu yerlerle ilgili olarak diger kanunlarla verilen haklar devam eder.
Kamuya ait gayrimenkullar
MADDE 11- İmar planlarında; meydan, yol, park, yesil saha, otopark, toplu tasıma istasyonu ve
terminal gibi umumi hizmetlere ayrılmıs yerlere rastlayan Vakıflar Genel Müdürlügüne ait
gayrimenkullar ile askeri yasak bölgeler, güvenlik bölgeleri ile ülke güvenligi ile dogrudan
dogruya ilgili Türk Silahlı Kuvvetlerine ait harekat ve savunma amaçlı yerler hariç hazine ve özel
idareye ait arazi ve arsalar belediye veya valiligin teklifi, Maliye ve Gümrük Bakanlıgının onayı
ile belediye ve mücavir alan sınırları içinde belediyeye; belediye ve mücavir alan hudutları
dısında özel idareye bedelsiz terk edilir ve tapu kaydı terkin edilir. Ancak, bu yerlerin üzerinde
bina bulundugu takdirde arsası hariç yalnız binanın halihazır kıymeti için takdir edilecek bedel
ödenir.
Bedeli ve ödeme sekli taraflarca tespit olunur.
Bu suretle mal edilen arazi ve arsalar belediye veya özel idare tarafından satılamaz ve baska bir
maksat için kullanılamaz. Bu hususta tapu kütügünün beyanlar hanesine gerekli serh konur.
Bu yerlerin kullanıs sekli, yeni bir imar planıyla degistirilip, özel mülkiyete konu olabilecek hale
getirildigi takdirde, bu yerler devir alınan idareye belediye veya özel idarece aynı usulle iade
edilir.
Buna aykırı davranısı sabit olan ilgililer sahsen sorumludur. Bu terkinler hiçbir sekilde
resim, harç ve vergiye tabi degildir.
(Degisik: 28.2.1998/23272 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 4342 sayılı Mera Kanunu).
Hazırlanan imar planı sınırları içindeki kadastral yollar ile meydanlar, imar planının onayı ile bu
vasıflarını kendiliginden kaybederek, onaylanmıs imar planı kararı ile getirilen kullanma amacına
konu ve tabi olurlar.
Cephe hattı
MADDE 12- İmar planlarında gösterilen cephe hattından önde bina yapılamaz. Herhangi bir
arsanın cephe hattının gerisinde kalan kısmı, plan ve yönetmelik esaslarına uygun bina insaatına
yetmiyorsa, bes yıllık imar programı içinde olup olmadıgına göre, 10. maddede belirtilen
müddetler içerisinde 18. madde hükümleri tatbik edilmedigi veya baska bir sekilde halline imkan
bulunmadıgı takdirde mal sahibinin yazılı müracaatı üzerine, bu arsanın tamamı ilgili idarelerce
kamulastırılır.
İmar planlarında umumi hizmetlere ayrılan yerler
MADDE 13- (Bu maddenin 1. ve 3. fıkraları 29.6.2000 tarih ve 24094 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanan 29.12.1999 tarih ve 1999/51 sayılı Anayasa Mahkemesi Kararı ile iptal edilmistir.)
İmar programına alınan alanlarda kamulastırma yapılıncaya kadar emlak vergisi ödenmesi
durdurulur.
Kamulastırmanın yapılması halinde durdurma tarihi ile kamulastırma tarihi arasında
tahakkuk edecek olan emlak vergisi, kamulastırmayı yapan idare tarafından ödenir.
Birinci
fıkrada yazılı yerlerin kamulastırma yapılmadan önce plan degisikligi ile kamulastırmayı
gerektirmeyen bir maksada ayrılması halinde ise durdurma tarihinden itibaren geçen sürenin
emlak vergisini mal sahibi öder.
Onaylanmıs imar planlarında, birinci fıkrada yazılı yerlerdeki arsa ve arazilerin, bu Kanunda
öngörülen düzenleme ortaklık payı oranı üzerindeki miktarlarının mal sahiplerince ilgili idarelere
bedelsiz olarak terk edilmesi halinde bu terk islemlerinden ayrıca emlak alım ve satım vergisi
alınmaz.
İrtifak hakları
MADDE 14- Belediye veya valilikler, imar planlarının uygulanması sırasında bir gayrimenkulun
tamamını kamulastırmadan o yerin muayyen saha, yükseklikte ve derinligindeki kısmı üzerinde
kamu yararı amacıyla irtifak hakkı tesis edebilir.
Belediyeler veya valilikler, mümkün olan yer ve hallerde mal sahibinin muvafakatiyle, bedelsiz
irtifak hakkı verme karsılıgında, bedelsiz irtifak hakkı tesis edebilir.
ÜCÜNCÜ BÖLÜM
İfraz ve Tevhit isleri
İfraz ve tevhit
MADDE 15- İmar planlarına göre yol, meydan, yesil saha, park ve otopark gibi umumi
hizmetlere ayrılan yerlere rastlayan gayrimenkullerin bu kısımlarının ifrazına veya tevhidine izin
verilmez.
İmar parselasyon planı tamamlanmıs olan yerlerde yapılacak ifraz veya tevhidin bu planlara
uygun olması sarttır.
İmar planlarında parsel cepheleri tayin edilmeyen yerlerde yapılacak ifrazların, asgari cephe
genislikleri ve büyüklükleri yönetmelikte belirtilen esaslara göre tespit edilir.
İmar planı dısında kalan alanlarda yönetmeliklerinde tayin edilecek miktarlardan küçük ifrazlara
izin verilmez.
Tescil ve süyuun izalesi
MADDE 16- Belediye ve mücavir alan hudutları içindeki gayrimenkullerin re'sen veya müracaat
üzerine tevhit veya ifrazı, bunlar üzerinde irtifak hakkı tesisi veya bu hakların terkini, bu kanun
ve yönetmelik hükümlerine uygunlugu belediye encümenleri veya il idare kurullarınca onaylanır.
Onaylama islemi, müracaatın belediyelere veya valiliklere intikalinden itibaren en geç 30 gün
içinde sonuçlandırılır ve tescil veya terkini için 15 gün içinde tapuya bildirilir.
Tapu dairesi, tescil veya terkin islemini bir ay içinde sonuçlandırmak zorundadır.
Bu kanun hükümlerine göre süyulandırılan gayrimenkullerin sahipleri ilgili idarenin tebligi
tarihinden itibaren altı ay içinde aralarında anlasamadıkları veya süyuun izalesi için, mahkemeye
müracaat edilmedigi takdirde ilgili idare hissedarmıs gibi, süyuun izalesi davası açabilir.
Tarafların rızası veya mahkeme kararı ile süyuun izalesi ve arazi taksimi de yukarıdaki
hükümlere tabidir.
Kamulastırmadan arta kalan kısımlar
MADDE 17- Belediye veya valilik, kendi malı olan veya imar planlarının tatbiki sonucu
kamulastırmadan artan parçalarla, istikameti degistirilen veya kapanan yol ve meydanlarda hasıl
olan sahalardan müstakil insaata elverisli olmayan parçaları, bitisigindeki arsa veya bina sahibine
bedel takdiri suretiyle satmak, gayrimenkul sahiplerinin yola giden yerlerden dolayı tahakkuk
eden istihkaklarını bedel takdiri suretiyle degistirmek ve komsu gayrimenkul sahibi takdir edilen
bedelle satın almaktan imtina ederse, süyulandırıp satmak suretiyle imar planına uygunlugunu
temin eder.
Bunlardan müstakil insaata elverisli olanları, kamu yararı için, belediye veya valilikçe yeri alınan
sahısların muvafakatları halinde istihkaklarına karsılık olarak bedel takdiri ve icabında denklik
temini suretiyle degistirmeye belediye ve valilik yetkilidir.
Ayrıca belediye veya valilikler ile süyulu olan müstakil insaat yapmaya müsait bulunan imar
parsellerinde belediye veya valilikler hisselerini parselin diger hissedarlarına bedel takdiri
suretiyle satmaya, ilgililer satın almaktan imtina ederse, süyuun izalesi suretiyle sattırmaya
yetkilidir.
Bu maddeye göre bedel takdirleri ve bu bedellere itiraz sekilleri 2942 sayılı Kamulastırma
Kanunu hükümlerine göre yapılır.
Arazi ve arsa düzenlemesi
MADDE 18- İmar hududu içinde bulunan binalı veya binasız arsa ve arazileri malikleri veya
diger hak sahiplerinin muvafakati aranmaksızın birbirleri ile, yol fazlaları ile, kamu kurumlarına
veya belediyelere ait bulunan yerlerle birlestirmeye, bunları yeniden imar planına uygun ada veya
parsellere ayırmaya müstakil, hisseli veya kat mülkiyeti esaslarına göre hak sahiplerine
dagıtmaya ve re'sen tescil islemlerini yaptırmaya belediyeler yetkilidir. Sözü edilen yerler
belediye ve mücavir alan dısında ise yukarıda belirtilen yetkiler valilikçe kullanılır.
Belediyeler veya valiliklerce düzenlemeye tabi tutulan arazi ve arsaların dagıtımı sırasında
bunların yüzölçümlerinden yeteri kadar saha, düzenleme dolayısıyla meydana gelen deger
artısları karsılıgında "düzenleme ortaklık payı" olarak düsülebilir. Ancak, bu maddeye göre
alınacak düzenleme ortaklık payları, düzenlemeye tabi tutulan arazi ve arsaların düzenlemeden
önceki yüzölçümlerinin yüzde otuz besini geçemez.
Düzenleme ortaklık payları, düzenlemeye tabi tutulan yerlerin ihtiyacı olan yol, meydan, park,
otopark, çocuk bahçesi, yesil saha, cami ve karakol gibi umumi hizmetlerden ve bu hizmetlerle
ilgili tesislerden baska maksatlarda kullanılamaz.
Düzenleme ortaklık paylarının toplamı, yukarıdaki fıkrada sözü geçen umumi hizmetler için,
yeniden ayrılması gereken yerlerin alanları toplamından az oldugu takdirde, eksik kalan miktar
belediye veya valilikçe kamulastırma yolu ile tamamlanır.
Herhangi bir parselden bir miktar sahanın kamulastırılmasının gerekmesi halinde düzenleme
ortaklık payı, kamulastırmadan arta kalan saha üzerinden ayrılır.
Bu fıkra hükümlerine göre, herhangi bir parselden bir defadan fazla düzenleme ortaklık payı
alınmaz. Ancak, bu hüküm o parselde imar planı ile yeniden bir düzenleme yapılmasına mani
teskil etmez.
Bu düzenlemeye tabi tutulan arazi ve arsaların düzenleme ortaklık payı alınanlarından, bu
düzenleme sebebiyle ayrıca degerlendirme resmi alınmaz.
Üzerinde bina bulunan hisseli parsellerde, suyulanma sadece zemine ait olup, süyunun
giderilmesinde bina bedeli ayrıca dikkate alınır.
Düzenleme sırasında, plan ve mevzuata göre muhafazasında mahzur bulunmayan bir yapı, ancak
bir imar parseli içinde bırakılabilir. Tamamının veya bir kısmının plan ve mevzuat hükümlerine
göre muhafazası mümkün görülemeyen yapılar ise, birden fazla imar parseline de rastlayabilir.
Hisseli bir veya birkaç parsel üzerinde kalan yapıların bedelleri, ilgili parsel sahiplerince yapı
sahibine ödenmedikçe ve aralarında baska bir anlasma temin edilmedikçe veya süyuu
giderilmedikçe, bu yapıların eski sahipleri tarafından kullanılmasına devam olunur.
Bu maddede belirtilen kamu hizmetlerine ayrılan yerlere rastlayan yapılar, belediye veya
valilikçe kamulastırılmadıkça yıktırılamaz.
Düzenlenmis arsalarda bulunan yapılara, ilgili parsel sahiplerinin muvafakatları olmadıgı veya
plan ve mevzuat hükümlerine göre mahzur bulundugu takdirde, küçük ölçüdeki zaruri tamirler
dısında ilave, degisiklik ve esaslı tamir izni verilemez. Düzenlemeye tabi tutulması gerektigi
halde, bu madde hükümlerinin tatbiki mümkün olmayan hallerde imar planı ve yönetmelik
hükümlerine göre müstakil insaata elverisli olan kadastral parsellere plana göre insaat ruhsatı
verilebilir.
Bu maddenin tatbikinde belediye veya valilik, ödeyecekleri kamulastırma bedeli yerine ilgililerin
muvafakatı halinde kamulastırılması gereken yerlerine karsılık, plan ve mevzuat hükümlerine
göre yapı yapılması mümkün olan belediye veya valilige ait sahalardan yer verebilirler.
Veraset yolu ile intikal eden, bu Kanun hükümlerine göre süyulandırılan, Kat Mülkiyeti Kanunu
uygulaması, tarım ve hayvancılık, turizm, sanayi ve depolama amacı için yapılan
hisselendirmeler ile cebri icra yolu ile satılanlar hariç imar planı olmayan yerlerde her türlü
yapılasma amacıyla arsa ve parselleri hisselere ayıracak özel parselasyon planları, satıs vaadi
sözlesmeleri yapılamaz.
Parselasyon planlarının hazırlanması ve tescili
MADDE 19- İmar planlarına göre parselasyon planları yapılıp, belediye ve mücavir alan içinde
belediye encümeni, dısında ise il idare kurulunun onayından sonra yürürlüge girer. Bu planlar bir
ay müddetle ilgili idarede asılır. Ayrıca mutat vasıtalarla duyurulur. Bu sürenin sonunda
kesinlesir. Tashih edilecek planlar hakkında da bu hüküm uygulanır.
Kesinlesen parselasyon planları tescil edilmek üzere tapu dairesine gönderilir. Bu daireler
ilgililerin muvafakatı aranmaksızın, sicilleri planlara göre re'sen tanzim ve tesis ederler.
Bir parsel üzerinde birden fazla bina ve tesislerin yapımı gerektiginde (Kooperatif evleri, siteler,
toplu konut insaatı gibi) imar parselasyon planları ifraza gerek kalmadan bu ihtiyacı karsılayacak
sekilde düzenlenir veya degistirilir ve burada, talep halinde, Kat Mülkiyeti Kanunu hükümleri
uygulanır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Yapı ve Yapı ile ilgili Esaslar
Yapı
MADDE 20-
yapı :
a) Kurulus veya kisilerce kendilerine ait tapusu bulunan arazi, arsa veya parsellerde,
b) Kurulus veya kisilerce kendisine ait tapusu bulunmamakla beraber kamu kurum ve
kuruluslarının vermis oldukları tahsis veya irtifak hakkı tesis belgeleri ile,
imar planı, yönetmelik, ruhsat ve eklerine uygun olarak yapılabilir.
Yapı ruhsatiyesi
MADDE 21-(Anayasa Mahkemesinin 11.12.1986 tarih ve 1986/29 sayılı kararı ile iptal edilen
ibareler çıkarılarak düzenlenmistir.) Bu Kanunun kapsamına giren bütün yapılar için 27. maddede
belirtilen istisna dısında belediye veya valiliklerden yapı ruhsatiyesi alınması mecburidir.
Ruhsat alınmıs yapılarda herhangi bir degisiklik yapılması da yeniden ruhsat alınmasına baglıdır.
Bu durumda; bagımsız bölümlerin brüt alanı artmıyorsa ve nitelik degismiyorsa ruhsat hiçbir
vergi, resim ve harca tabi olmaz.
Ancak, derz, iç ve dıs sıva, boya, badana, oluk, dere, dograma, döseme ve tavan kaplamaları,
elektrik ve sıhhi tesisat tamirleri ile çatı onarımı ve kiremit aktarılması ve yönetmelige uygun
olarak mahallin hususiyetine göre belediyelerce hazırlanacak imar yönetmeliklerinde belirtilecek
tasıyıcı unsuru etkilemeyen diger tadilatlar ve tamiratlar ruhsata tabi degildir.
Belediyeler veya valilikler mahallin ve çevrenin özelliklerine göre yapılar arasında uyum
saglamak, güzel bir görünüm elde etmek amacıyla dıs cephe boya ve kaplamaları ile çatının
malzemesini ve rengini tayin etmeye yetkilidir. Bu Kanunun yürürlüge girmesinden önce
yapılmıs olan yapılar da bu hükme tabidir.
Ruhsat alma sartları
MADDE 22- (Anayasa Mahkemesinin 11.2.1986 tarih ve 1986/29 sayılı kararı ile iptal edilen
ibareler çıkarılarak düzenlenmistir.) Yapı ruhsatiyesi almak için belediye, valilik bürolarına yapı
sahipleri veya kanuni vekillerince dilekçe ile müracaat edilir. Dilekçeye, sadece tapu (istisnai
hallerde tapu senedi yerine geçecek belge) mimari proje, statik proje, elektrik ve tesisat projeleri,
resim ve hesapları röperli veya yoksa, ebatlı kroki eklenmesi gereklidir.
Belediyeler veya valiliklerce ruhsat ve ekleri incelenerek eksik ve yanlıs bulunmuyorsa müracaat
tarihinden itibaren en geç otuz gün içinde yapı ruhsatiyesi verilir.
Eksik veya yanlıs oldugu takdirde, müracaat tarihinden itibaren on bes gün içinde müracaatçıya
ilgili bütün eksik ve yanlısları yazı ile bildirilir. Eksik ve yanlıslar giderildikten sonra yapılacak
müracaattan itibaren en geç on bes gün içinde yapı ruhsatiyesi verilir.
Gelisme alanlarında yapı ruhsatı
MADDE 23- İskan hudutları içinde olup da, imar planında beldenin inkisafına ayrılmıs bulunan
sahalarda her ne sekilde olursa olsun, yapı izni verilebilmesi için;
a) Bu sahaların imar planı esaslarına ve yönetmelik hükümlerine uygun olarak parselasyon
planlarının belediye encümeni veya il idare kurulunca tasdik edilmis bulunması,
b) Plana ve bulundugu bölgenin sartlarına göre yollarının, pis ve içme suyu sebekeleri gibi teknik
alt yapısının yapılmıs olması, sarttır.
Ancak, bunlardan parselasyon planları tasdik edilmis olmakla beraber yolu, pis ve içme suyu
sebekeleri gibi teknik alt yapısı henüz yapılmamıs olan yerlerde, ilgili idarenin izni halinde ve
ilgili idarece hazırlanacak projeye uygun olarak yaptıranlara veya parselleri hizasına rastlayan ve
yönetmelikte belirtildigi sekilde hissesine düsen teknik alt yapı bedelini %25 pesin ödeyip geri
kalan %75'ini alt yapı hizmetinin ilgili idaresince tamamlanacagı tarihten en geç altı ay içinde
ödemeyi taahhüt edenlere de yapı ruhsatı verilir. Kanalizasyon tesisinin yapı bitirilip
kullanılmaya baslanacagı tarihe kadar yapılmaması halinde, fosseptik veya benzeri geçici bir tesis
yaptırılması yoluna gidilir. Bu yapılmadıgı takdirde yapıya kullanma izni verilemez.
Ana tesis
yapıldıgında yapı sahibi veya sahipleri lagım ayaklarını bu tesise baglamaya mecburdurlar.
Toplu mesken alanlarında, ilgili sahıs veya kurumlarca ilgili idarenin izni ile bütünü insa ve
ikmal edilen teknik altyapının iki tarafındaki diger parsellerin sahiplerinden, kendi parsellerine
isabet eden bedel alınmadıkça kendilerine yapı ruhsatı verilmez.
Toplu mesken alanlarında altyapı tesisleri belediyelerce onaylı projesine göre ilgili sahıs veya
kurumlarınca yapılmıssa belediyece altyapı hizmetleri nedeniyle hiçbir bedel alınmaz.
Alınan bu paralar teknik altyapıyı yaptıranlara veya bu meblagı önceden ilgili idareye ödeyenlere
aynen geri verilir.
Su kadar ki, bir yolun iki tarafındaki parsel sahipleri bahis konusu yol bedellerini ve bir
kanalizasyon sebekesinden istifade eden veya etmesi gereken parsel sahipleri teknik altyapı
bedellerini ilgili idareye vermedikçe ilgili idarenin bu tesisleri insa ve ikmali mecburiyeti yoktur.
Mevcut binalarda esaslı degisiklik ve ilaveler yapılması da bu madde hükümlerine baglı olmakla
beraber, bunların tamirleri için yukarıdaki sartlar aranmaz.
Bu maddenin tatbikinde 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun
hükümleri tatbik olunur. Tatbikatla ilgili diger hususlar imar yönetmeliginde belirtilir.
İmar planları ilke kararları ile yogunluk ve yapı düzeninde düzeltme ve yenileme getirilen
yerlesik alanlardaki uygulamada mevcut sehirsel teknik ve sosyal altyapının tevsii ya da
yenilenmesi gereken durumlarda, sehirsel hizmetlerin yerine getirilmesi ile ilgili olarak
kanunlarda belirtilen katılma payları bu hizmetlerden yararlanacak arsa, yapı ya da bina
sahiplerinden usulünce alınır.
İmar planlarında meskûn saha olarak belirtilen yerlerde ise, gayrimenkul sahiplerince pis su
mecralarının, yapının bulundugu sokaktaki lagım sebekesine veya varsa umumi fosseptige
baglanması, lagım sebekesi veya umumi fosseptik olmayan yerlerde mahalli ihtiyaç ve vesaite
göre ilgili idarece verilecek esaslar dahilinde gayrimenkullerin içinde, lüzumlu tesisatın yapılması
mecburidir. Bu baglantılar, mal sahibi tarafından ilgili idarece yapılacak tebligatla verilecek
müddet zarfında yaptırılmadıgı takdirde ilgili idare tarafından yıktırılır.
MADDE 24- (Yeminli Özel Teknik Bürolarla ilgili maddeler Anayasa Mahkemesinin 11.12.1986
tarih ve 1986/29 sayılı kararı ile iptal edilmistir.)
MADDE 25- (Yeminli Özel Teknik Bürolarla ilgili maddeler Anayasa Mahkemesinin 11.12.1986
tarih ve 1986/29 sayılı kararı ile iptal edilmistir.)
Kamuya ait yapı ve tesislere ruhsat
MADDE 26- Kamu kurum ve kuruluslarınca yapılacak veya yaptırılacak yapılara, imar
planlarında o maksada tahsis edilmis olmak, plan ve mevzuata aykırı olmamak üzere mimari,
statik, tesisat ve her türlü fenni mesuliyeti bu kamu kurum ve kuruluslarınca üstlenilmesi ve
mülkiyetin belgelenmesi kaydıyla avan projeye göre ruhsat verilir.
Devletin güvenlik ve emniyeti ile Türk Silahlı Kuvvetlerinin harekât ve savunması bakımından
gizlilik arz eden yapılara; belediyeden alınan imar durumuna, kat nizamı, cephe hattı, insaat
derinligi ve toplam insaat metrekaresine uyularak projelerinin kurumlarınca tasdik edildigi, statik
ve tesisat sorumlulugunun kurumlarına ait oldugunun ilgili belediyesine veya valiliklere yazı ile
bildirdigi takdirde, 22. maddede sayılan belgeler aranmadan yapı ruhsatı verilir.
(3. fıkra olarak maddede yer alan bu fıkra Anayasa Mahkemesinin 11.12.1986 tarih ve 1986/29
sayılı kararı ile iptal edilmistir.)
Ruhsata tabi olmayan yapılar ve uyacakları esaslar
MADDE 27- (Bu maddenin 1, 2 ve 3. fıkraları Anayasa Mahkemesinin 11.12.1986 tarih ve
1986/29 sayılı kararı ile iptal edilmistir.)
Belediye ve mücavir alanlar dısında köy nüfusuna kayıtlı ve köyde sürekli oturanların köy
yerlesik alanları ve civarında ve mezralarda yaptıracagı konut, hayvancılık veya tarımsal amaçlı
yapılar için insaat ve iskan ruhsatı aranmaz. Ancak yapının fen ve saglık kurallarına uygun
olması ve muhtarlıktan izin alınması gerekir.
Fenni mesuller ve mesuliyetleri ile müteahhit sicilleri
MADDE 28- (Anayasa Mahkemesinin 11.12.1986 tarih ve 1986/29 sayılı kararı ile iptal edilen
ibareler çıkarılarak düzenlenmistir.) Yapının fenni mesuliyetini üzerine alan meslek mensupları
yapıyı ruhsat ve eklerine uygun olarak yaptırmaya, ruhsat ve eklerine aykırı yapılması halinde
durumu üç is günü içinde ruhsatı veren belediyeye veya valiliklere bildirmeye mecburdurlar. Bu
ihbar üzerine 32. maddeye göre islem yapılır.
Yapının nevi'ne, ehemmiyetine ve büyüklük derecesine göre; proje ve eklerinin tanziminin ve
insaatın kontrolünün 38. maddede belirtilen meslek mensuplarına yaptırılması mecburidir.
Yapının fenni mesuliyetini üzerine almıs olan meslek mensubu, bu vazifeden çekildigi takdirde,
tatil günleri hariç, üç gün içinde mucip sebepleriyle birlikte keyfiyeti yazılı olarak ilgili idareye
bildirmekle mükelleftir, aksi takdirde kanuni mesuliyetten kurtulamaz.
Fenni mesulün herhangi bir sebeple istifası halinde istifa tarihinden önce yapılan islerde
sorumlulugu devam eder.
Fenni mesuliyeti üzerine alanın istifa veya ölümü halinde baska bir meslek mensubu fenni
mesuliyeti deruhte etmedikçe yapının devamına müsaade edilmez.
Belediye ve mücavir alan sınırları içinde özel insaat yapan müteahhitlerin sicilleri belediyelerce,
bu hudutlar dısında özel insaat yapanların sicilleri de valiliklerce tutulur.
Ruhsat müddeti
MADDE 29- Yapıya baslama müddeti ruhsat tarihinden itibaren iki yıldır. Bu müddet zarfında
yapıya baslanmadıgı veya yapıya baslanıp da her ne sebeple olursa olsun, baslama müddetiyle
birlikte bes yıl içinde bitirilmedigi takdirde verilen ruhsat hükümsüz sayılır. Bu durumda yeniden
ruhsat alınması mecburidir. Baslanmıs insaatlarda müktesep haklar saklıdır.
Ruhsat yenilenmesi ve plan tadili sırasında ayrıca harç alınmaz. Ancak insaat sahasında artıs,
bagımsız bölümlerin brüt alanında veya niteliginde degisme olması halinde yeniden hesaplanacak
harçtan evvelce ödenen harç tutarı tenzil edilir. Yeni durumda hesaplanan harç tutarında azalma
olması halinde iade yapılmaz. Diger kanunlardaki muafiyet hükümleri saklıdır.
Ruhsat ve eklerinin yapı yerinde bulundurulması mecburidir.
Yapı kullanma izni
MADDE 30- (Anayasa Mahkemesinin 11.12.1986 tarih ve 1986/29 sayılı kararı ile iptal edilen
ibareler çıkarılarak düzenlenmistir.) Yapı tamamen bittigi takdirde tamamının, kısmen
kullanılması mümkün kısımları tamamlandıgı takdirde bu kısımlarının kullanılabilmesi için,
insaat ruhsatını veren ilgili belediye ve valilikten izin alınması mecburidir. Mal sahibinin
müracaatı üzerine yapının ruhsat ve eklerine uygun oldugu ve kullanılmasında fen bakımından
mahzur görülmediginin tespiti gerekir.
Belediyeler, valilikler mal sahiplerinin müracaatlarını en geç otuz gün içinde neticelendirmek
mecburiyetindedir. Aksi halde bu müddetin sonunda yapının tamamının veya biten kısmının
kullanılmasına izin verilmis sayılır.
Bu maddeye göre verilen izin yapı sahibini kanuna, ruhsat ve eklerine riayetsizlikten dogacak
mesuliyetten kurtarmayacagı gibi her türlü vergi, resim ve harç ödeme mükellefiyetinden de
kurtarmaz.
Kullanma izni alınmamıs yapılar
MADDE 31- İnsaatın bitme günü, kullanma izninin verildigi tarihtir. Kullanma izni verilmeyen
ve alınmayan yapılar da izin alınıncaya kadar elektrik, su ve kanalizasyon hizmetlerinden ve
tesislerinden faydalandırılmazlar. Ancak, kullanma izni alan bagımsız bölümler bu hizmetlerden
istifade ettirilir.
Ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı olarak baslanan yapılar
MADDE 32- (Anayasa Mahkemesinin 11.12.1986 tarih ve 1986/29 sayılı kararı ile iptal edilen
ibareler çıkarılarak düzenlenmistir.) Bu Kanun hükümlerine göre ruhsat alınmadan yapılabilecek
yapılar hariç; ruhsat alınmadan yapıya baslandıgı veya ruhsat ve eklerine aykırı yapı yapıldıgı
ilgili idarece tespiti, fenni mesulce tespiti ve ihbarı veya herhangi bir sekilde bu duruma muttali
olunması üzerine, belediye veya valiliklerce o andaki insaat durumu tespit edilir. Yapı
mühürlenerek insaat derhal durdurulur.
Durdurma, yapı tatil zaptının yapı yerine asılmasıyla yapı sahibine teblig edilmis sayılır. Bu
tebligatın bir nüshası da muhtara bırakılır.
Bu tarihten itibaren en çok bir ay içinde yapı sahibi, yapısını ruhsata uygun hale getirerek veya
ruhsat alarak, belediyeden veya valilikten mührün kaldırılmasını ister.
Ruhsata aykırılık olan yapıda, bu aykırılıgın giderilmis oldugu veya ruhsat alındıgı ve yapının bu
ruhsata uygunlugu inceleme sonunda anlasılırsa, mühür, belediye veya valilikçe kaldırılır ve
insaatın devamına izin verilir.
Aksi takdirde, ruhsat iptal edilir, ruhsata aykırı veya ruhsatsız yapılan bina, belediye encümeni
veya il idare kurulu kararını müteakip, belediye veya valilikçe yıktırılır ve masrafı yapı
sahibinden tahsil edilir.
Umumi hizmetlere ayrılan yerlerde muvakkat yapılar
MADDE 33- İmar planlarında bulunup da müracaat gününde bes yıllık imar programına dahil
olmayan yerlerde plana göre kapanması gereken yol ve çıkmaz sokak üzerinde bulunan veya 18.
madde hükümleri tatbik olunmadan normal sartlarla yapı izni verilmeyen veya 13. maddede
belirtilen hizmetlere ayrılmıs olan ve haklarında bu madde hükmünün tatbiki istenen parsellerde
üzerinde yönetmelik esaslarına uygun yapı yapılması mümkün olanlarında sahiplerinin istekleri
üzerine belediye encümeni veya il idare kurulu kararıyla imar planı tatbikatına kadar muvakkat
insaat veya tesisata müsaade edilir ve buna dayanılarak usulüne göre yapı izni verilir.
Bu gibi hallerde verilecek müddetin on yıl olması, yapı izni verilmezden önce belediye encümeni
veya il idare kurulu kararının gün ve sayısının on yıllık müddet için muvakkat insaat veya tesisat
oldugunun, lüzumlu ölçü ve sartlarla birlikte tapu kaydına serh edilmesi gereklidir. Muvakkatlik
müddeti tapu kaydına serh verildigi günden baslar.
Birinci fıkrada sözü geçen bir parselde, esasen kullanılabilen bir bina varsa bu parsele yeniden
insaat ve ilaveler yapılmasına izin verilmeyecegi gibi, birden fazla muvakkat yapıya izin verilen
yerlerde dahi bu yapıların ölçüleri toplamı yönetmelikte gösterilen miktarları geçemez. Bu
maddenin tatbikinde kadastral parsel de bir imar parseli gibi kabul olunur.
Plan tatbik olunurken, muvakkat insaat veya tesisler yıktırılırlar. On yıllık muvakkatlik müddeti
dolduktan sonra veya on yıl dolmadan yıktırılması veya kamulastırılması halinde muvakkat bina
ve tesislerin 2942 sayılı Kamulastırma Kanunu hükümlerine göre takdir olunacak bedeli sahibine
ödenir.
İnsaat, tamirat ve bahçe tanzimi ile ilgili tedbirler ve mükellefiyetler
MADDE 34- İnsaat ve tamiratın devamı ve bahçelerin tanzim ve agaçlandırılması sırasında yolun
ve yaya kaldırımlarının, belediye veya valiliklere ve komsulara ait yerlerin isgal edilmemesi ve
buralardaki yeraltı ve yerüstü tesislerinin tahrip olunmaması ve bunlara zarar verilmemesi, tasıt
ve yayaların gidis ve gelisinin zorlastırılmaması, yapı, yol sınırına üç metre ve daha az mesafede
yapıldıgı takdirde her türlü tehlikeyi önleyecek sekilde yapı önünün tahta perde veya münasip
malzeme ile kapatılması ve geceleri aydınlatılması mecburidir.
Yapı, yol kenarına yapıldıgı takdirde ilgili idarece takdir edilecek zaruri hallerde yaya
kaldırımlarının bir kısmının isgaline yayalar için uygun geçis saglamak ve yukarıdaki tedbirler
alınmak sartıyla müsaade olunabilir.
Bu gibi hallerde mülk sahibi veya insaatı deruhte eden kisi veya kurulusun sahipleri gelip
geçenlere zarar vermeyecek ve tehlikeyi önleyecek tedbirleri alırlar.
Zemin katlarda, dükkan yapılmasına müsaade edilen yapılarda, yaya kaldırımı ile aynı seviyedeki
ön bahçeleri yayaya açık bulundurulacak, yayaların can emniyetini tehlikeye düsürecek duvar ve
manialar yapılamaz.
Bu gibi yerlerde ve parsel hudutlarına merdiven yapılması zaruri hallerde rıht yüksekligi 0.15
metreden fazla olamaz.
Bina ön cephe hattı ile yol arası ve tabii zeminin kazılması
MADDE 35- Binaların zemin seviyesi altında kat kazanmak maksadıyla bina cephe hattından
yola kadar olan kısımda, zeminin kazılarak yaya kaldırımının seviyesinin altına düsürülmesine
müsaade edilmez.
Her ne sebeple olursa olsun evvelce ön bahçeleri yaya kaldırımı seviyesinden 0.50 metreden daha
asagıda tesekkül etmis bulunan binalarla bu gibi arsaların sahipleri, gelip geçenlerin emniyetini
temin etmek üzere, yol kenarına yönetmelikle belirtilen veya civarın karakterine göre ilgili
idarece tespit edilen sekilde bahçe duvarı veya parmaklık yapmaya ve gereken emniyet
tedbirlerini almaya mecburdurlar.
Kapıcı daireleri ve sıgınaklar
MADDE 36- Kapıcı dairesi ve sıgınak ayrılması mecburiyeti olan binalarda, bu dairelerin
yönetmelikte belirtilen sart ve ölçüleri havi bulunması lazımdır.
Kapıcı daireleri ana bina içinde olabilecegi gibi, nizamlara, fen ve saglık sartlarına aykırı
yapılmamak, brüt 40 metrekareyi geçmemek sartı ile bahçenin herhangi bir yerinde veya
müstemilat binaları içerisinde de tertiplenebilir.
Bekçi, bahçıvan, kaloriferci gibi müstahdemin ikametine yer ayrılması halinde bu yerlerde de
aynı sartlar aranır. 29 ve 30. maddelerdeki hükümler bu maddede sözü geçen daireler hakkında
da uygulanır.
Nerelerde ve hangi binalarda kapıcı dairesi ve sıgınak ayrılması gerektigi imar yönetmeliklerinde
gösterilir.
Otoparklar
MADDE 37- İmar planlarının tanziminde, planlanan beldenin ve bölgenin sartları ile müstakbel
ihtiyaçlar göz önünde tutularak lüzumlu otopark yerleri ayrılır.
Otopark ihtiyacı bulunan bina ve tesislere lüzumlu otopark yeri tefrik edilmedikçe yapı izni,
otopark tesis edilmedikçe de kullanma izni verilmez.
Kullanma izni alındıktan sonra otopark yeri, plana ve yönetmelik hükümlerine aykırı olarak
baska maksatlara tahsis edilemez. Bu fıkra hükmüne aykırı hareket edildigi takdirde, ilgili idarece
yapılacak tebligat üzerine en geç üç ay içerisinde bu aykırılık giderilir. Mülk sahibi tebligata
ragmen müddeti içerisinde gerekli düzeltmeyi yapmaz ise, belediye encümeni veya il idare kurulu
kararı ile bu hizmet ilgili idarece yapılır ve masrafı mal sahibinden tahsil edilir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Çesitli Hükümler
Halihazır haritaların, imar planlarının ve yapı projelerinin hazırlanması ve uygulanması
MADDE 38- Halihazır harita ve imar planlarının hazırlanması ve bunların uygulanmasının fenni
mesuliyetini; uzmanlık çalısma konuları ve ilgili kanunlarına göre, mühendisler, mimarlar, sehir
plancıları deruhte ederler.
(Degisik:26.4.1989-3542/2.md.) Yapıların, mimari, statik ve her türlü plan, proje, resim ve
hesaplarının hazırlanmasını ve bunların uygulanmasıyla ilgili fenni mesuliyetleri, uzmanlık
konularına ve ilgili kanunlarına göre mühendisler, mimarlar ile görev, yetki ve sorumlulukları
yönetmelikle düzenlenecek olan fen adamları deruhte ederler.
Yıkılacak derecede tehlikeli yapılar
MADDE 39- Bir kısmı veya tamamının yıkılacak derecede tehlikeli oldugu belediye veya valilik
tarafından tespit edilen yapıların sahiplerine, tehlike derecesine göre bunun izalesi için belediye
veya valilikçe on gün içinde tebligat yapılır.
Yapı sahibinin bulunmaması halinde binanın
içindekilere tebligat yapılır. Onlar da bulunmazsa tebligat varakası teblig yerine kaim olmak
üzere tehlikeli yapıya asılır ve keyfiyet muhtarla birlikte bir zabıtla tespit edilir.
Tebligatı müteakip süresi içinde yapı sahibi tarafından tamir edilerek veya yıktırılarak tehlike
ortadan kaldırılmazsa bu isler belediye veya valilikçe yapılır ve masrafı %20 fazlası ile yapı
sahibinden tahsil edilir.
Alakalının fakruhali tevsik olunursa masraf belediye veya valilikçe bütçesinden karsılanır.
Tehlike durumu o yapı ve civarının bosaltılmasını icabettiriyorsa mahkeme kararına lüzum
kalmaksızın zabıta marifetiyle derhal tahliye ettirilir.
Kamunun selameti için alınması gereken tedbirler
MADDE 40- Arsalarda, evlerde ve sair yerlerde umumun saglık ve selametini ihlal eden,
sehircilik, estetik veya trafik bakımından mahzurlu görülen enkaz veya birikintilerin, gürültü ve
duman tevlit eden tesislerin hususi mecra, lagım, çukur, kuyu, magara ve benzerlerinin
mahzurlarının giderilmesi ve bunların zuhuruna meydan verilmemesi ilgililere teblig edilir.
Tebligde belirtilen müddet içinde teblige riayet edilmedigi takdirde belediye veya valilikçe
mahzur giderilir; masrafı %20 fazlasıyla arsa sahibinden alınır veya mahzur tevlit edenlerin
faaliyeti durdurulur.
Arsaların yola bakan yüzleri
MADDE 41- Belediyeler veya valiliklerce belirli yollar üzerinde mahzurlu bina bulunan veya
binasız arsaların yola bakan yüzlerinin tayin edilen tarzda kapatılmasına karar vermeye
salahiyetlidir.
Bu takdirde gayrimenkulün sahipleri belediye veya valilikçe verilen müddet içinde
bu yerleri kapatmaya mecburdurlar. Bu mükellefiyete uyulmaması halinde belediye veya
valilikçe geregi yapılarak masrafı arsa sahibinden tahsil edilir.
Ceza hükümleri
MADDE 42- ( 1)Ruhsat alınmadan veya ruhsat veya eklerine veya imar mevzuatına aykırı olarak
yapılan yapının yapı sahibine ve müteahhidine, istisnalar dısında özel parselasyon ile hisse
karsılıgı belirli bir yer satan ve alana 500.000 TL. dan 25.000.000 liraya kadar para cezası verilir.
Ayrıca fenni mesule bu cezaların 1/5'i uygulanır.
Birinci fıkrada belirtilen fiiller dısında bu Kanunun 28,33,34,39 ve 40. maddeleri ile 36.
maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen mal sahibine, fenni
mesule ve müteahhide 500.000 TL. dan 10.000.000 liraya kadar para cezası verilir.
Birinci ve ikinci fıkralarda belirtilen fiillerin tekrarı halinde para cezaları bir katı artırılarak
verilir.
Yukarıdaki fıkralarda gösterilen cezalar, ilgisine göre dogrudan dogruya belediyeler veya en
büyük mülki amir tarafından verilir.
(2) Bu cezalara karsı cezanın tebliginden itibaren yedi gün içinde sulh ceza mahkemesine itiraz
edilebilir.
İtiraz, zaruret görülmeyen hallerde evrak üzerinde inceleme yapılarak sonuçlandırılır.
İtiraz üzerine verilen karar kesindir.
İlgili idarenin Cumhuriyet Savcılıgı aracılıgıyla sulh ceza mahkemesine basvurması üzerine, bu
mahkemelerce ayrıca, yukarıdaki fıkralara göre ceza verilen fenni mesuller ve müteahhitler
hakkında bir yıldan bes yıla kadar meslekten men cezasına da hükmolunur.
Bu husustaki mahkeme kararları ilgili idarelerce Bakanlıga ve meslek mensubunun baglı oldugu
meslek tesekkülüne bildirilir.
Bu maddeye göre belediyelerce verilen cezalar dolayısıyla tahsil olunan paralar belediye
bütçesine irad kaydolunur.
Yürürlükten kaldırılan hükümler
MADDE 43-
a) 9.7.1956 tarih ve 6785 sayılı İmar Kanunu ve 1605 sayılı Kanun ile ek ve
degisiklikleri,
b) 11 Ocak 1963 tarih ve 141 sayılı Bursa Merkez İlçesindeki Gedik ve Zeminlerin Tasfiyesine
Dair Kanun,
c) 28.5.1928 tarih ve 1351 sayılı Kanun (menkul ve gayrimenkulleri, varsa istirakleri, bütçesi,
gelirler ve personelin özlük hakları ile birlikte Ankara Büyük Sehir Belediye Baskanlıgına
baglanır.)
d) 3.6.1937 tarih ve 3196 sayılı Kanun,
e) 18.1.1966 tarih ve 710 sayılı Kanun,
İle diger kanunların bu Kanuna aykırı hükümleri yürürlükten kaldırılmıstır.
Yönetmelik
MADDE 44-
I
-a) Enerji, sulama, tabii kaynaklar, ulastırma ve benzeri hizmetlerle ilgili tesisler
ve müstemilatından hangileri için ruhsat alınmayacagı,
b) İmar planlarında okul, cami, saglık, spor, sosyal ve kültürel tesisler ile kamu kuruluslarının
yapıları için ayrılacak yerler ve bu konu ile ilgili diger hususlar,
c) Arazi ve arsa düzenlemesinin uygulanma sekil ve sartları,
d) Ruhsata tabi olmayan yapılarda uyulacak esaslar,
e) Müteahhit sicillerinin sekil ve sartları,
f) İmar planı yapımı ve degisiklikleriyle ilgili kriterlerin tespiti ve imarla ilgili diger hususlar,
g) İmar planlarında, parsel cepheleri tayin edilmeyen yerlerde yapılacak ifrazların asgari cephe
genislikleri ve büyüklükleri,
h) (Anayasa Mahkemesinin 11.12.1986 tarih ve 1986/29 sayılı kararı ile iptal edilmistir.
)
i) Yerlesme alanlarıyla ilgili genel esaslar,
j) Halihazır harita alımı ve imar planlarının yapımını yükümlenecek müellif ve müellif
kurulusların ehliyet durumlarının yeniden düzenlenmesine ait esaslar,
Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
II-
(Degisik: 26.4.1989-3542/3.md.) 38. maddede sayılan mühendisler, mimarlar ve sehir
plancıları dısında kalan fen adamlarının görev, yetki ve sorumlulukları, ilgili Bakanlıklar ile Türk
Mühendis Mimar Odaları Birligi (T.M.M.O.B.) ve Yüksek Ögrenim Kurumunun görüsleri
alınarak Bakanlık ve Milli Egitim Bakanlıgınca birlikte çıkarılacak yönetmelik ile tespit edilir.
III-
Otopark ayrılması gereken bina ve tesisler ile diger hususlar Bakanlıkça çıkarılacak
yönetmelikte tespit edilir.
Otopark yapılmasını gerektiren bina ve tesislerin neler oldugu, otopark ihtiyacının miktar, ölçü ve
diger sartları ile bu ihtiyacın nasıl tespit olunup giderilecegi ise, bu yönetmelikte belirtilir.
Mücavir alan
MADDE 45- Mücavir alan sınırları belediye meclisi ve il idare kurulu kararına dayanarak
vilayetlerce Bakanlıga gönderilir. Bakanlık bunları inceleyerek aynen veya degistirerek tasdik
etmeye veya degistirilmek üzere iadeye yetkilidir.
Mücavir alanın ilgili belediye sınırına bitisik olması gerekmez. Ayrıca, bu alanlar köyleri de
ihtiva edebilir. Mücavir alandan çıkarılma da aynı usule tabidir. Bakanlık gerekli gördügü
hallerde mücavir alana alma ve çıkarma hususunda resen karar verebilir.
ALTINCI BÖLÜM
2960 Sayılı Bogaziçi Kanunu ile ilgili Hükümler
MADDE 46- Bu Kanunla 2960 sayılı Bogaziçi Kanununun 6. maddesine göre kurulan organlar
kaldırılmıstır.
Bu kurulusların görev ve sorumlulukları asagıda belirtilen çerçeve dahilinde
İstanbul Büyük Sehir ve ilgili ilçe belediye baskanlıklarınca yürütülür.
Söyle ki; 2960 sayılı Bogaziçi Kanununun 2. maddesinde belirlenen ve 22/7/1983 onay tarihli
plana göre Bogaziçi alanında gösterilen "Bogaziçi Sahil Seridi" ve "öngörünüm" bölgelerindeki
uygulamalar İstanbul Büyük sehir Belediye Baskanlıgınca, "geri görünüm" ve "etkilenme"
bölgelerindeki uygulamalar da ilgili ilçe belediye baskanlıklarınca yapılır.
MADDE 47- (18.4.1987 tarih ve 19435 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan 3194 sayılı İİmar
Kanunun bazı maddelerinin iptaline iliskin Anayasa Mahkemesi kararı uyarınca düzenlenmistir.)
2960 sayılı Bogaziçi Kanununun 3. maddesinin "f" ve "g" fıkraları asagıdaki sekilde
degistirilmistir.
f) Bogaziçi alanında mevcut planda nüfus ve yapı yogunlugu göz önüne alınmak kaydı ile plan
degisikligi yapılabilir.
g) (Anayasa Mahkemesinin 11.12.1986 tarih ve 1986/29 sayılı kararı ile iptal edilmistir.)
MADDE 48- 2960 sayılı Bogaziçi Kanununun 10. maddesi asagıdaki sekilde degistirilmistir.
Madde 10- "Geri görünüm" bölgesinde Taban Alan Kat Sayısı (T.A.K.S) azami %15 ve 4 katı
(H=12.50 m. irtifaı), "Etkilenme" bölgesinde ise gene Taban Alanı Kat Sayısı (T.A.K.S) %15 ve
5 katı (H=15.50 m. irtifaı) geçmemek sartı ile konut yapılabilir. Daha önce belediyeye bila bedel
terk edilmis veya edilecek olan alanlar bu hesaba dahil edilir. Hesabat brüt alan üzerinden yapılır.
1.1.1982 den sonra alınmıs "Yüksek Anıtlar Kurulunun" kararları ile 22.7.1983 onay tarihli
planda kazanılmıs haklar saklıdır.
Ancak, kat alanı ve irtifa ne olursa olsun İmar Kanununun ilgili maddelerine göre yapı sahipleri
ruhsat ve iskan alma mecburiyetinde olup, bu islemler yalnızca ilgili ilçe belediye
baskanlıklarınca avan ve tatbikat projelerine göre verilir.
Gerekli görüldügü takdirde "Bogaziçi Alanı" için yapılan planların revize edilmesi "geri
görünüm" ve "etkilenme" bölgelerinde 3030 sayılı Kanuna göre, "sahil seridi" ve "öngörünüm"
bölgelerinde İstanbul Büyük sehir Belediyesince hazırlanarak Belediye Meclisinin Kararı ve
Belediye Baskanının onayından sonra "Bogaziçi İmar Yüksek Koordinasyon Kurulu" onayı ile
yürürlüge girer.
İlgili kamu kurum ve kurulusları ile meslek kurulusları, Büyük Sehir Belediye Baskanlıgında bir
ay süre ile ilan edilen "Sahil Seridi" ve "Öngörünüm" bölgeleri ile ilgili planlara itiraz edebilir.
Ancak, itirazlar yürürlügü durdurmaz. Belediye baskanlıgı planı itirazları ile inceler ve görüsünü
de ekleyerek belediye meclisine sunar.
Belediye meclisi durumu bir ay içinde inceleyerek karara
varır.
Netice, Büyük Sehir Belediye Baskanının ve Bogaziçi İmar Yüksek Koordinasyon
Kurulunun onayı ile kesinlesir.
Plan degisiklikleri de aynı usule göre yapılır.
İmar Yüksek Koordinasyon Kurulu: Basbakan veya görevlendirecegi Basbakan Yardımcısı veya
bir Devlet Bakanı baskanlıgında Milli Savunma, Bayındırlık ve İskan, Kültür ve Turizm,
Ulastırma, Tarım, Orman ve Köy isleri, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlarından olusur.
Kurulun
sekreterya görevini Bayındırlık ve İskan Bakanlıgı yürütür.
Bogaziçi İmar Müdürlügünün bütçesi, personeli ve gelirleri de İstanbul Büyük Sehir Belediye
Baskanlıgına aktarılır.
YEDİNCİ BÖLÜM
Geçici Hükümler ve Yürürlük, Yürütme
Yapıların amacında kullanılması
GEÇİCİ MADDE 1- Herhangi bir sahada bulunan ve 2981 sayılı Kanunun yürürlügünden sonra
yapılan yapılar bölgesinin tesekkül sartlarına, imar planı esaslarına ve yönetmelik hükümlerine
aykırı maksatlar için kullanılamaz.
Bu gibi yapılar Kanunun yayımı tarihinden itibaren 3 ay
içinde insa ettirenlerce eski sekline getirilir. Aykırılık bu süre sonunda düzeltilmezse belediye
veya valilikçe yapılır veya yaptırılır ve masrafı %20 fazlası ile yapı sahibinden tahsil edilir.
Baska amaçla kullanılan otopark yerleri
GEÇİCİ MADDE 2- Kanunun yürürlüge girdigi tarihten önce yapı kullanma izni alınıp, ruhsat ve
eklerine aykırı olarak baska maksatlara tahsis edilmis ve 2981 sayılı Kanun kapsamına girmeyen
otopark yerlerinden otopark yönetmeligine göre otopark tahsisi gerekenleri hakkında 37.
maddenin son fıkrasına göre islem yapılır.
Önce verilen ruhsat ve izinler
GEÇİCİ MADDE 3- Kanunun yürürlüge girdigi tarihten önce imar plan ve mevzuatına uygun
olarak verilen ruhsat ve izinler geçerlidir.
Müsterek giris
GEÇİCİ MADDE 4- Kanunun yürürlüge girmesinden önce tapuda müsterek giris olarak tescil
edilip fiilen kamu tarafından yol olarak kullanılan tapu kaydı yol olarak terkin edilmeyen
gayrimenkullerin imar planında kamu hizmet ve tesislerine ayrılanları belediye ve mücavir alan
sınırları içinde belediye encümeni, dısında ise il idare kurulu kararı ile muvafakat aranmaksızın
imar planındaki tahsis amacına uygun olarak tapuda terkin edilir.
Örfü belde, paftos
GEÇİCİ MADDE 5- Belediye hudutları ve mücavir sahalar içinde veya dısında bulunan gedik ve
zeminler (örfü belde, paftos) tamamen yıkılıp yok olarak (müntafi ve münhedim) varlıklarını
kaybedip, kaybetmediklerine bakılmaksızın bu Kanun hükümlerine göre tasfiye olunurlar.
Tasfiyeye tabi tutulan tasınmaz mallardaki zemin hakları bedele çevrilmistir.
Zemin hakkı bedeli, ait oldugu tasınmaz malın zemine ait son emlak vergi degerinin 1/5'idir.
Bu
sekilde belirlenecek zemin hakkı bedeli, tapu idaresince gedik sahibinin müracaatı halinde zemin
hakkı sahibi adına emaneten milli bir bankaya yatırılır. Müracaat edilmedigi takdirde zemin
sahibi lehine kanuni ipotek tesis edilir.
Zemin hakkı bedelinin 1/4'ü pesin, bakiyesi en geç üç yıl içinde yıllık esit taksitlerle ödenir ve bu
bedele bankaca vadesiz mevduat faizi uygulanır. Pesin miktar ve taksitler 40.000 TL.den az
olamaz. Bu islemlerden sonra tapu sicilinde gerekli terkin ve tashihler resen yapılır.
Bankaya emaneten yatırılan veya ipotekle temin edilen zemin hakkı bedeli üzerindeki iddialar
genel hükümlere tabidir.
GEÇİCİ MADDE 6- 2981 sayılı Kanuna göre düzenlenmis ve tasdik edilmis olan ıslah imar
planlarının uygulanmasında, insaat ruhsatı verilmesine iliskin sart ve sekilleri tespite, belediye ve
mücavir alanlar içinde belediyeler, dısında valilikler yetkilidir.
GECİCİ MADDE 7- (Bu maddenin birinci fıkrası Anayasa Mahkemesinin 11.12.1986 tarih ve
1986/29 sayılı kararı ile iptal edilmistir.)
Bogaziçi alanında mevcut çekme katlar aynı gabari içinde kalmak sartı ile tam kata iblag edilir.
Ancak teras kullanma hakkı daha önce tapuya tescil edilmemis olan çatı katı malikleri emlak
vergisi için beyan edilen daire bedelinin daire metrekaresine bölünerek bulunan bir metrekare
degerinin kazanılan alan ile çarpımı sonucu bulunan degeri hisse nispetlerine göre diger kat
maliklerine öder.
Kendileri bulunmadıkları takdirde bu bedel isimlerine milli bir bankaya
yatırılır.
GEÇİCİ MADDE 8- Bu Kanunun uygulanmasını gösteren yönetmelikler Kanunun yayımından
itibaren en geç 6 ay içinde çıkarılır.
GEÇİCİ MADDE 9- (6.6.1997 tarih 23011 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıs olan 572 sayılı
KHK) Bu kanunun Ek 1. maddesinde öngörülen düzenlemelerin yapılmıs ve yapılacak altyapı
alanlarında ve yapılarda gerçeklestirilmesi için, imar yönetmelikleri ve kamu binaları ile ilgili
mevzuatta 1/6/1998 tarihine kadar Bayındırlık ve İskan Bakanlıgı tarafından gerekli degisiklikler
yapılır.
EK MADDE 1- (6.6.1997 tarih, 23011 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıs olan 572 sayılı
KHK.) Fiziksel çevrenin özürlüler için ulasılabilir ve yasanılabilir kılınması için, imar planları ile
kentsel, sosyal, teknik altyapı alanlarında ve yapılarda, Türk Standartları Enstitüsünün ilgili
standardına uyulması zorunludur.
EK MADDE 2- (2.8.1998 tarih, 23421 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıs olan 4380 sayılı
Kanun) İmar planlarının tanziminde, planlanan beldenin ve bölgenin sartları ile müstakbel
ihtiyaçları göz önünde tutularak lüzumlu cami yerleri ayrılır.
İl, ilçe ve kasabalarda müftünün izni alınmak ve imar mevzuatına uygun olmak sartıyla cami
yapılabilir.
Cami yeri, imar mevzuatına aykırı olarak baska maksatlara tahsis edilemez.
Yürürlük
MADDE 49- Bu Kanunun 43/b, c, d, e; 46, 47, ve 48. maddeleri ile geçici 7. maddesi yayımı
tarihinde; diger maddeleri yayımını takiben 6 ay sonra yürürlüge girer.
Yürütme
MADDE 50- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
