Amaç, kapsam ve tanımlar
MADDE 1. — Bu Kanunun amacı; can ve mal güvenliğini teminen, imar plânına, fen,
sanat ve sağlık kurallarına, standartlara uygun kaliteli yapı yapılması için proje ve yapı
denetimini sağlamak ve yapı denetimine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
Bu Kanun; 3194 sayılı İmar Kanununun 26 ncı maddesinde belirtilen kamuya ait yapı ve
tesisler ile 27 nci maddesinde belirtilen ruhsata tabi olmayan yapılar ‘ile tek parselde, bodrum
katı dışında en çok iki katlı ve toplam ikiyüz metrekareyi geçmeyen müstakil yapılar’
(Değişik: 30.06.2004 tarih 5205 sayılı kanun) hariç, belediye ve mücavir alan sınırları içinde
ve dışında kalan yerlerde yapılacak yapıların denetimini kapsar.
Bu Kanunun uygulanmasında;
a) Bakanlık: Bayındırlık ve İskân Bakanlığını,
b) İlgili idare: Belediye ve mücavir alan sınırları içindeki uygulamalar için Büyükşehir
belediyeleri ile diğer belediyeleri, bu alanlar dışında kalan alanlarda valilikleri, yapı ruhsatı ve
kullanma izin belgesi verme yetkisine sahip diğer idareleri,
c) Yapı sahibi: Yapı üzerinde mülkiyet hakkına sahip olan gerçek ve tüzel kişileri,
d) Yapım süresi: Yapı sahibinin, yapı ruhsatını aldığı tarih ile yapı kullanma iznini aldığı
tarih arasındaki dönemi,
e) Yapı inşaat alanı: Işıklıklar hariç, bodrum kat, asma kat ve çatı arasında yer alan
mekanlar ve ortak alanlar dahil yapının inşa edilen tüm katlarının alanını,
f) Yapı yaklaşık maliyeti: Binalarda, Bakanlıkça her yıl yayımlanan mimarlık ve
mühendislik hizmet bedellerinin hesabına esas yapı yaklaşık birim maliyetlerine ilişkin ilgili
mevzuatta belirtilen birim maliyet ile yapı inşaat alanının çarpımından elde edilen bedeli;
binalarda yapılacak değiştirme, güçlendirme ve esaslı onarım işlerinin ve bina dışında kalan
yapılarda ise yapının keşif bedelini,
g) Taşıyıcı sistem: Yapıların; temel, betonarme, ahşap, çelik karkas, duvar, döşeme ve çatı
gibi yük taşıyan ve aktaran bölümlerini ve istinat yapılarını,
h) Yapı hasarı: Kullanımdan doğan hasarlar hariç, yapının fen ve sanat kurallarına aykırı,
eksik, hatalı ve kusurlu yapılması nedeniyle yapıda meydana gelen ve yapının kullanımını
engelleyen veya yapıda değer kaybı oluşturan her türlü hasarı,
ı) Yapı denetim kuruluşu: Bakanlıktan aldığı izin belgesi ile münhasıran yapı denetimi
görevini yapan, ortaklarının tamamı mimar ve mühendislerden oluşan tüzel kişiyi,
j) Yapı müteahhidi: Yapım işini, yapı sahibine karşı taahhüt eden veya ticarî amaçla ya da
kendisi için şahsî finans kaynaklarını kullanarak üstlenen, ilgili meslek odasına kayıtlı, gerçek
ve tüzel kişiyi,
k) Proje müellifi: Mimarlık, mühendislik tasarım hizmetlerini iştigal konusu olarak
seçmiş, yapının etüt ve projelerini hazırlayan gerçek ve tüzel kişiyi,
l) Denetçi mimar ve mühendis: İlgili mühendis ve mimar meslek odalarına üyeliği devam
eden ve Bakanlıkça denetçi belgesi verilmiş mühendis ve mimarları,
m) Laboratuvar: İnşaat ve yapı malzemeleri ile ilgili ham madde ve mamul madde
üzerinde ilgili standartlarına veya teknik şartnamelerine göre ölçüm, muayene, kalibrasyon
yapabilen ve diğer özelliklerini tayin eden, Bakanlıktan izin almış tesisi,
İfade eder.
Yapı denetim kuruluşları ve görevleri
MADDE 2. — Bu Kanun kapsamına giren her türlü yapı; Bakanlıktan aldığı izin belgesi
ile çalışan ve münhasıran yapı denetimi ile uğraşan tüzel kişiliğe sahip yapı denetim
kuruluşlarının denetimine tabidir. Yapı denetim hizmeti; yapı denetim kuruluşu ile yapı sahibi
veya vekili arasında akdedilen hizmet sözleşmesi hükümlerine göre yürütülür. Yapı sahibi,
yapım işi için anlaşma yaptığı yapı müteahhidini vekil tayin edemez.
Yapı denetim kuruluşlarının nama yazılı ödenmiş sermayelerinin tamamının, mimar veya
mühendislere ait olması zorunludur. Yapı denetim kuruluşları; denetçi mimar ve mühendisler
ile yardımcı kontrol elemanları istihdam eder.
Yapı denetim kuruluşunda görev alacak denetçi mimar ve mühendisler ile yardımcı
kontrol elemanlarında ve laboratuvar görevlilerinde aranacak nitelik ve deneyim ile bu
kişilere belge verilmesi, yapı denetim kuruluşunun ve laboratuvarların çalışma usul ve esasları
Bakanlıkça hazırlanacak yönetmelikle düzenlenir.
Yapı denetim kuruluşları aşağıda belirtilen görevleri yerine getirmekle yükümlüdür:
a) Proje müelliflerince hazırlanan, yapının inşa edileceği arsa veya arazinin zemin ve
temel raporları ile uygulama projelerini ilgili mevzuata göre incelemek, proje müelliflerince
hazırlanarak doğrudan kendilerine teslim edilen uygulama projesi ve hesaplarını kontrol
ederek, ilgili idareler dışında başka bir kurum veya kuruluşun vize veya onayına tabi
tutulmadan, ilgili idareye uygunluk görüşünü bildirmek.
b) Yapı denetimini üstlendiğine dair ilgili idareye taahhütname vermek, yapı ruhsatının
ilgili bölümünü imzalamak, bu yapıya ilişkin bilgileri yapı ruhsatı düzenleme tarihinden
itibaren yedi gün içinde Bakanlığa bildirmek.
c) Yapının, ruhsat ve ekleri ile mevzuata uygun olarak yapılmasını denetlemek.
d) Yapım işlerinde kullanılan malzemeler ile imalatın proje, teknik şartname ve
standartlara uygunluğunu kontrol etmek ve sonuçlarını belgelendirmek, malzemeler ve
imalatla ilgili deneyleri yaptırmak.
e) Yapılan tüm denetim hizmetlerine ilişkin belgelerin bir nüshasını ilgili idareye vermek,
denetimleri sırasında yapıda kullanılan malzeme ve imalatın teknik şartname ve standartlara
aykırı olduklarını belirledikleri takdirde, durumu bir rapor ile ilgili idareye ve il sanayi
ve/veya ticaret müdürlüklerine bildirmek.
f) İş yerinde, iş güvenliği ve işçi sağlığı konusunda gerekli tedbirlerin alınması için yapı
müteahhidini yazılı olarak uyarmak, uyarıya uyulmadığı takdirde durumu ilgili bölge çalışma
müdürlüğüne bildirmek.
g) Ruhsat ve eklerine aykırı uygulama yapılması halinde durumu üç iş günü içinde ilgili
idareye bildirmek.
h) Yapının ruhsat eki projelerine uygun olarak kısmen veya tamamen bitirildiğine dair
ilgili idareye rapor vermek.
ı) Zemin, malzeme ve imalata ilişkin deneyleri, şartname ve standartlara uygun olarak
laboratuvarlarda yaptırmak.
Sorumluluklar ve yapılamayacak işler
MADDE 3. — Bu Kanunun uygulanmasında, yapı denetim kuruluşları imar mevzuatı
uyarınca öngörülen fennî mesuliyeti ilgili idareye karşı üstlenir.
Yapı denetim kuruluşları, denetçi mimar ve mühendisler, proje müellifleri, laboratuvar
görevlileri ve yapı müteahhidi ile birlikte yapının ruhsat ve eklerine, fen, sanat ve sağlık
kurallarına aykırı, eksik, hatalı ve kusurlu yapılmış olması nedeniyle ortaya çıkan yapı
hasarından dolayı yapı sahibi ve ilgili idareye karşı, kusurları oranında sorumludurlar.
Bu
sorumluluğun süresi; yapı kullanma izninin alındığı tarihten itibaren, yapının taşıyıcı
sisteminden dolayı on beş yıl, taşıyıcı olmayan diğer kısımlarda ise iki yıldır.
Yapıda, yapı kullanma izni alındıktan sonra, ilgili idareden izin alınmadan yapılacak
esaslı tadilattan doğacak yapı hasarından, izinsiz tadilat yapan sorumludur. Yapı denetim
kuruluşu; yazılı ihtarına rağmen yapı sahibi tarafından önlemi alınmayan, parsel dışında
meydana gelen ve yapıda hasar oluşturan yer kayması, çığ düşmesi, kaya düşmesi ve sel
baskınından doğan hasarlardan sorumlu değildir.
Yapı denetim kuruluşlarının yöneticileri, ortakları, denetçi mimar ve mühendisleri ile
proje müellifleri, laboratuvar görevlileri ve yapı müteahhidi; bu Kanunun uygulanmasından
dolayı ortaya çıkan yapı hasarından sorumludur.
Yapı denetim kuruluşu denetim faaliyeti dışında başka ticarî faaliyette bulunamaz. Bu
kuruluşun denetçi mimar ve mühendislerinin, denetim faaliyeti süresince başkaca meslekî ve
inşaat işleri ile ilgili ticarî faaliyette bulunmaları yasaktır.
Yapı denetim komisyonu ve görevleri
MADDE 4. — Yapı denetim komisyonu; Bakanlıkça görevlendirilecek, konu ile ilgili en
az genel müdür yardımcısı seviyesinde bir başkan ile en az şube müdürü seviyesinde dört
üyeden oluşur ve Bakanlıkça uygun görülen birimin bünyesinde faaliyetlerini yürütür.
Yapı denetimi komisyonu, yapı denetim kuruluşlarına izin belgesi verir, faaliyetlerini
denetler ve sicillerini tutar. Bu Kanunun uygulanmasından doğan uyuşmazlıkları inceler ve
görüşünü bildirir.
Yapı denetim komisyonu bu Kanun hükümlerine aykırı hareket eden yapı denetim
kuruluşu hakkında 8 inci maddeye göre işlem yapılmak üzere Bakanlığa teklifte bulunur.
Yapı denetim komisyonunun; çalışma usul ve esasları Bakanlıkça hazırlanacak
yönetmelikle düzenlenir.
Yapı denetimi hizmet sözleşmeleri
MADDE 5. — Yapı denetimi hizmet sözleşmeleri yapı sahibi ile yapı denetim kuruluşu
arasında akdedilir. Bu sözleşmenin bir sureti taahhütname ekinde ilgili idareye verilir.
Bu sözleşmede; taahhüt edilen hizmetin konusu, yeri, inşaat alanı, süresi, varsa yapı sahibi
ile yapı müteahhidi arasında akdedilen sözleşmede yer alan yapının fizikî özellikleri, yapı
denetimi hizmet bedeli, yapı denetiminde görev alacak teknik personel listesi ve diğer
yükümlülükler yer alır.
İlgili idare; yapı denetimi hizmet sözleşmesinde yer alan hükümlere, yapı sahibinin
uymaması halinde yapı tatil tutanağı düzenleyerek inşaatı durdurur, yapı denetim kuruluşunun
uymaması halinde ise yapı denetimi komisyonuna bildirimde bulunur.
Yapı denetimi hizmetleri için yapı denetim kuruluşlarına ödenecek hizmet bedelleri,
asgarî hizmet bedelinden az olmamak kaydıyla, projenin özellikleri ile yapının bulunduğu
bölgenin fizikî, ekonomik ve sosyal özellikleri dikkate alınarak bu sözleşmede belirtilir.
Asgarî hizmet bedeli, yapı yaklaşık maliyetinin % 3’üdür. Yapım süresi, iki yılı aşan
yapılarda, bu oran, her altı ay için % 10 artırılır, iki yıldan kısa süren yapılarda ise her altı ay
için % 5 azaltılır.
Yapı denetim kuruluşu, katma değer vergisi hariç yaptığı hizmetlerden dolayı yapı
sahibinden başka ad altında ayrıca hiçbir bedel talebinde bulunamaz.
Yapı denetimi hizmet sözleşmesi ve hizmet bedellerinin ödenme esasları Bakanlıkça
hazırlanacak yönetmelikle düzenlenir.
Yapı denetim kuruluşu ile mimar ve mühendislerinin yapı ile ilişkisinin kesilmesi
MADDE 6. — Yapı denetim kuruluşunun görevden ayrılması veya mimar ve/veya
mühendislerinden birinin, herhangi bir sebeple yapı ile ilişkisinin kesilmesi halinde yapı
denetim kuruluşu durumu; gerekçeleri ile birlikte en geç üç iş günü içinde yazılı olarak
Bakanlığa ve ilgili idareye bildirir.
Aksi takdirde kanunî sorumluluktan kurtulamaz.
Bu durumda; yapı sahibince, yeniden yapı denetim kuruluşu görevlendirilmedikçe veya
yapı denetim kuruluşunca, ayrılan mimar ve/veya mühendislerin yerine yenisi işe
başlatılmadıkça ilgili idarece yapının devamına izin verilmez.
Sicillerin tutulması ve yapılara sertifika verilmesi
MADDE 7. —Yapı denetim kuruluşlarının ve bu kuruluşların mimar ve mühendislerinin
yapı denetimine ait sicilleri, ilgili idare tarafından verilen sicil raporlarına göre yapı denetimi
komisyonunca tutulur.
Bu Kanun kapsamında denetlenerek inşa edilmiş yapılara ilgili idarelerce sertifika verilir.
Siciller ile sicil raporlarının tutulması ve yapılara sertifika verilmesine dair usul ve esaslar
Bakanlıkça hazırlanacak yönetmelikle düzenlenir.
Denetim faaliyetinin durdurulması ve izin belgesinin iptali
MADDE 8. — Yapı denetim kuruluşlarından, bu Kanunda öngörülen esaslara göre
denetim görevini yerine getirmedikleri anlaşılanların veya son üç yıl içerisinde üç defa
olumsuz sicil alanların veyahut 3 üncü maddenin son fıkrası ile 6 ncı maddenin birinci fıkrası
hükümlerine aykırı hareket ettiği belirlenenlerin denetim faaliyeti, yapı denetim
komisyonunun teklifi üzerine Bakanlıkça bir yıla kadar durdurulur ve belgesi geçici olarak
geri alınır. Durdurma kararı, Resmî Gazetede ilan edilir ve sicillerine işlenir.
Denetim
faaliyetinin geçici olarak durdurulmasına neden olan yapı denetim kuruluşunun mimar ve
mühendisleri, bu süre içerisinde başka ad altında dahi olsa hiçbir denetim faaliyetinde
bulunamaz.
Geçici durdurmaya neden olan mimar ve mühendisler Bakanlıkça ilgili meslek
odasına bildirilir. Meslek odaları, bu kişiler hakkında kendi mevzuatına göre işlem yapar.
Faaliyeti üç defa durdurulan yapı denetim kuruluşunun denetim faaliyetine son verilir ve
izin belgesi Bakanlıkça iptal edilir.
İzin belgesi iptal edilen yapı denetim kuruluşunun, kusurları mahkeme kararı ile
kesinleşen mimar ve mühendisleri başka bir yapı denetim kuruluşunda görev almaları halinde,
görev aldıkları bu kuruluşa izin belgesi verilmez, verilmişse iptal edilir.
Denetim faaliyeti geçici olarak durdurulan veya izin belgesi iptal edilen yapı denetim
kuruluşu hakkındaki bu karar ilgili idareye bildirilir ve denetimini üstlendiği yapıların
devamına izin verilmez. Bu durumda, yapım faaliyetine devam edilebilmesi için yapı
sahibince başka bir yapı denetim kuruluşunun görevlendirilmesi zorunludur.
Ceza hükümleri
MADDE 9. — (Değişik 08.02.2008 tarih 5728 sayılı Kanun 497. md.) Bu Kanun
hükümlerinin uygulanması sırasında, yapı denetim kuruluşunun icraî veya ihmalî davranışla
görevini kötüye kullanan ortakları, yöneticileri, mimar ve mühendisleri, yapı müteahhidi,
proje müellifi gerçek kişiler ile laboratuvar görevlileri, altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile
cezalandırılır.
Yapı denetim kuruluşunun ortak ve yöneticileri, mimar ve mühendisleri ile laboratuvar
görevlileri bu Kanun hükümleri çerçevesinde yapmaları gereken denetimi yapmadıkları hâlde
yapmış gibi veya yapmalarına rağmen gerçeğe aykırı olarak belge düzenlemeleri hâlinde Türk
Ceza Kanununun resmi belgede sahtecilik suçuna ilişkin hükümlerine göre cezalandırılır.
Yapı denetim kuruluşunun izin belgesi alma aşamasında gerçeğe aykırı belge
düzenlendiğinin izin belgesi verildikten sonra anlaşılması hâlinde, izin belgesi derhal iptal
edilir.
Bu Kanuna aykırı fiillerden dolayı hükmolunan kesinleşmiş mahkeme kararları,
Cumhuriyet başsavcılıklarınca Bakanlığa ve mimar ve mühendislerin bağlı olduğu meslek
odalarına bildirilir.
Yapı denetim kuruluşu ile denetçi mimar ve mühendisleri; eylem ve işlemlerinden 3194
sayılı İmar Kanununun fenni mesul için öngörülen hükümlerine tabidirler.
Bakanlığın denetim yetkisi
MADDE 10. — Bakanlık, bu Kanunun uygulanmasında yapı denetim kuruluşlarının
işlem ve faaliyetlerini denetleme yetkisine sahiptir.
Kanunun uygulanacağı iller
MADDE 11. — Bu Kanunun uygulanmasına pilot iller olarak; Adana, Ankara, Antalya,
Aydın, Balıkesir, Bolu, Bursa, Çanakkale, Denizli, Düzce, Eskişehir, Gaziantep, Hatay,
İstanbul, İzmir, Kocaeli, Sakarya, Tekirdağ ve Yalova illerinde başlanır.
Pilot illerin genişletilmesi ve daraltılmasına, Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu
yetkilidir.
Diğer hükümler ve yönetmelikler
MADDE 12. — Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde 3194 sayılı İmar Kanunu ve
ilgili mevzuat hükümleri uygulanır.
Bu Kanun gereğince düzenlenmesi öngörülen yönetmelikler, Kanunun yayımı tarihinden
itibaren kırk beş gün içerisinde Bakanlıkça çıkarılır.
Yürürlükten kaldırılan ve değiştirilen hükümler
MADDE 13. — a) 3.2.2000 tarihli ve 595 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun
Hükmünde Kararname yürürlükten kaldırılmıştır.
b) 27.1.1954 tarihli ve 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanununun
ek 5, ek 6, ek 7 nci maddeleri ile geçici 6 ve geçici 7 nci maddeleri yürürlükten kaldırılmıştır.
c) 17.6.1938 tarihli ve 3458 sayılı Mühendislik ve Mimarlık Hakkında Kanunun 7 nci
maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Madde 7. — 1 inci maddede belirtilen diploma veya ruhsatnamelerden birini haiz
olmayanlar Türkiye’de mühendis veya mimar unvanı ile istihdam olunamazlar, imzalarla
sanat icra edemezler, bu unvanları kullanarak rey veremezler ve imza da koyamazlar.
GEÇİCİ MADDE 1. — Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce Bakanlıkça yapı
denetim kuruluşlarına verilmiş olan yapı denetimi izin belgeleri, bu Kanunun yürürlüğe
girdiği tarihten itibaren üç ay süreyle geçerlidir. Bu süre içerisinde bu Kanun hükümlerine
uygun olarak yenilenmeyen yapı denetim izin belgeleri geçersiz sayılır.
GEÇİCİ MADDE 2. — Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce 3194 sayılı İmar
Kanunu ile 595 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine
göre alınan yapı ruhsatları geçerlidir.
GEÇİCİ MADDE 3. — 595 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun Hükmünde
Kararname uyarınca yapı denetim kuruluşlarınca tahsil edilmiş olan malî sorumluluk sigorta
primleri yapı sahiplerine iade edilir.
Yürürlük
MADDE 14. — Bu Kanun yayımı tarihinden otuz gün sonra yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 15. — Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
12/7/2001